0 212 951 01 06   bilgi@unsman.com

Yazılarımız

UNSMAN

İŞ ETİĞİ

İş etiğinden bahsetmeden önce etik kelimesinin anlamına değinelim. Etik, ahlak anlamında da kullanılmaktadır. Doğru ve yanlışların öğrenilmesi ve ona göre doğru davranışlarda bulunulmasına etik denir. İş etiği ise işyerinde ve işyerindeki ilişkilerimizde doğru davranışlar sergilemek olarak adlandırılabilir. İşyerinde iletişim kurulan herkes için iş etiği geçerlidir. Müşteriler, tedarikçiler, hissedarlar, çalışanlar… Kısacası iş hayatında olan herkes iş etiği kurallarına uygun davranmak durumundadır. İş ahlakı ve sosyal sorumluluk kavramları birbirlerini tamamlayan kavramlardır. Genellikle bir arada kullanılır.

İşletmelerde Sosyal Sorumluluk ve Etik

Kar amacı güden işletmelerde, firma yönetimi ilk olarak kendi çalışanları ile ilgilenir. Ancak tüketiciler de daima işletmenin takibi altındadır. Eğer işletmeler kar etmeye devam etmek istiyorlarsa satış yapmanın dışında birçok şeye de dikkat etmek zorundadırlar. İşletmeler hem tüketicilere ürün satarak hem de onlara karşı sorumluluklarını yerine getirerek süreklilik sağlayabilirler. Bunun dışında, hissedarlara, çalışanlara, rakiplere ve toplumun geri kalanına karşı sorumluluklarını yerine getirmelidirler.

İş Etiği

Sosyal sorumluluk kavramı, firmanın hedeflerine ulaşmaya çalışırken ahlaki değerlerden kopmaması ve içinde bulunduğu topluma katkıda bulunması olarak açıklanabilir Bir fabrika çevreyi kirlettiğinde, bir esnaf tartıda domatesi eksik tarttığında, bir mağaza ayıplı malı ayıbını gizleyerek sattığında iş etiğine uymamış olur. Bütün bunlar önceleri fark edilmeyebilir ancak fark edilirse işletmeler için sonuçları çok acı olabilir. Ancak iş etiği fark edilmeden hile yapabilirsiniz anlamına asla gelmez. İş etiği her şartta iş ahlakından ve sorumluluklardan taviz vermemeyi gerektirir. Birileri fark etsin ya da etmesin işletmeler ve çalışanları doğru olanı yapmalıdır.

İşletmeler ve Sosyal Sorumlulukları

İşletmelerin sosyal sorumluluklarını 4 ana grupta toplarız. İlk ve işletme için en önemli olan sorumluluk ekonomik sorumluluklardır. Ekonomik sorumluluk şirketin kar hedeflerine denir. Ekonomik sorumlulukları yerine getirmek isteyen işletmeler Kanuni sorumluluklara da dikkat etmek zorundadır. İşletmeler iş ve işlemlerde kanunların emirlerine uygun davranmak zorundadır. Üçüncü sorumluluk ise Ahlaki sorumluluklardır. İşletme dürüst, ilkeli, adil olmalı tüketicisine fayda sağlamalıdır. Dördüncüsü ise işletmelerde sosyal sorumlulukların zirvesidir. Bu sorumluluklara İhtiyari sorumluluklar adı verilir. Burada amaç toplumun yaşam standartlarını yükseltmek için finansal katkı sağlamaktır.

Sosyal Sorumluluğun Ana Dalları

Tüketicinin Korunması : İşletmeler tüketici yasalarına uygun bir şekilde davranmalı. Tüketicini lehine olan değişiklikleri onaylamalı, tüketiciyi mutlu edecek onların ihtiyaçlarını giderecek biçimde yapılanmalıdır. Mesela raf fiyatı ile kasa fiyatı farklı çıkan ürüne hangi rakam da azsa ona göre ödeme yapılır. İşletme garanti ve satış sonrası hizmetleri eksiksiz yerine getirmelidir. Ürünle ilgili yeterli açıklamalar tüketiciye sunulmalı, güvenlikle ilgili uyarılar mutlaka yapılmalıdır.

İş Etiği

Çalışma Koşulları Ve İstihdam: Çalışanlara yeterince mola hakkı tanınmalı, servis hizmeti sunulmalı, düşük ücretle çalıştırılmamalıdır. İş kazarlı ve meslek hastalıklarının önlenmesi konusunda gerekli tedbirler alınmalıdır. Çalışanların motivasyonunu artıracak sosyal ve ekonomik faaliyetlerde bulunulmalıdır. Kariyer olanakları -hak eden herkes için- eşit olmalı, eşit işe eşit ücret ödenmeli, mobbing ve tacize karşı tavizsiz davranılmalıdır.

Hissedarlara karşı sorumluluklar: Şirket ortakları ve hissedarlara karşı şeffaf olunmalı, gerekli bilgilendirmeler zamanında yapılmalıdır. Alınacak kararlarda tarafsız olunmalı kurumsal olarak işletmenin hedefleri düşünülmelidir. Hesaplar ilgililere açık olmalı. Hissedarların ilgisizliğinden faydalanılmamalıdır.

İş Ahlakı: İş ahlakı belki de en önemli sorumluluk alanıdır. Çünkü iş ahlakı yüksek olan bir toplum tüm alanlarda sürdürülebilir gelişme sağlar. Tüketici ve üretici arasında güven bağı oluşur. Böylece ne üretici ne tüketici sistem açıklarını suiistimal etmez. İşletmeler, güvenilir olmak zorundadır. İşini en doğru şekilde yapmalı, doğru insanlarla çalışıp işi erbabına vermelidir. Gerçek dışı haberler yapıp insanları yanıltmamalı, haksız rekabete girmemeli, fırsatçılık yapmamalıdır. Hem çalışanlara hem tüketicilere karşı en kesin tabiri ile ahlaklı davranılmalıdır. Havaalanında yabancı yolcuyu alan taksi şoförünün 4 misli ücret istemesi. Yarın zam geleceğini bildiği ürünü satmayan esnaf, tekel olduğu alandaki ürünleri fahiş fiyatlarla satan dağıtıcı, iş ahlakını yok eden farklı büyüklükteki işletmelere örnek olarak verilebilir.

Çevreye Karşı Sorumluluklar: bu konuda en çok tepkiyi fabrikalar almaktadır. Fabrikaların çevreye ve atmosfere verdiği zararlar, toplumu tedirgin etmektedir. Hatta bu fabrikaların kapatılması ya da eylemlerini sınırlandırması için birçok gösterilerin yapıldığı olmuştur. Fabrikalar ve işletmeler ekolojik dengeye saygı göstermeli, baca filtresi kullanmalı, katı gaz ya da sıvı tüm atıklarını çevreye en az zarar verecek şekle sokmalıdır. Bütün bunları daha kolay yapabilmek için de doğa ile uyumlu teknolojiler kullanılmalı eski teknolojiler terk edilmelidir. Sürdürülebilir ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanılmalıdır.

Çalışma Hayatında Etik

Çalışma hayatının her safhasında insanların en çok dikkat ettiği şey iş ahlakı olacaktır. Çünkü çoğu zaman tüketiciler bir ürün seçerken firmanın güvenilir olup olmadığına bakar. Servis ağını kontrol eder. Hatta internet üzerinden firma ile ilgili şikâyetleri okur. Tüm bunlardan sonra alışveriş yapılır. İşletme etiği oturmuş firmalarda güven kazanmak en önemli önceliktir. Bu tür tüketici odaklı firmalarda müşteri memnuniyeti esas alınmaktadır. Bu da firmanın satışlarının artmasına ve her geçen gün büyümesine neden olur. Ancak gerçekler maalesef bu şekilde değildir. 1987 yılında yapılan iş ahlakı araştırmasına göre iş ahlakı sorunlarının en çok görüldüğü yer devlet ve devlet kurumları olarak belirlenmiştir. Araştırmaya göre rüşvet çıkar çatışması vb sorunların ek sık görüldüğü alanlar şöyle sıralanmıştır.

  • Devlet Yönetimi (f),
  • Satış (Q), Hukuk (@).
  • Medya (8),
  • Finans (3),
  • Tıp (!),
  • Bankacılık (),
  • Üretim ()
Kurumsal Şirket Kuralları

Kurum kültürü oturmuş firmalar Şirket kuralları belirler. İşletmenin belirlediği iş kurallarına herkesin uyması beklenir. Kurumsal firmaların iş etiği büroları bulunur. Bu bürolar iş etiği kuralları metinleri oluşturup tüm personele tebliğ ederler. Kurumsal ve seçkin bir işletmenin iş etiği kurallarına göz attığımızda karşımıza çıkan değerler hemen hemen aynıdır.

Dürüstlük: tüm çalışanlardan beklenen öncelikli bir değer olarak tanımlanır.

Gizlilik: Ticari sırlar, gizli ve özel bilgiler şirket içinde kalmalıdır. Hem iş ortakları hem tüketiciler hem de tedarikçilerle ilgili bilgiler gizli tutulmalıdır.

Çıkar Çatışmaları: Şirket çalışanlarının çıkar çatışmaları içine girmesine şiddetle karşı çıkılır. Gerektiğinde hukuki süreçlere başvurulur.

Sorumluluk: Şirket tüm paydaşlara karşı olan sorumluluklarını yerine getirir. İnsana değer verir toplumu geliştirmek için çaba sarf eder.

Yukarıda bahsettiğimiz ahlaki değerlerin alt başlıkları olarak yüzlerce iş ahlakı kuralı bulunmaktadır. Bunlardan birkaçını hatırlayalım.

  • Kaynakları doğru ve ekonomik kullanma
  • Görevi Kötüye kullanmama
  • İşletme imajını koruma
  • İşletmeyi doğru temsil etme
  • Mobbing ve tacize karşı olma
  • Çalışanların vücut dokunulmazlığı
  • İş güvenliğinin sağlanması
  • Din, dil, cinsiyet ayrımı yapılmaması
  • Kurallara uygun hareket etme
  • Mesai saatleri içinde verimli çalışmak için çaba sarf etme
  • Tüketici ile ilişkilerde şahsi hırslardan korunma
  • Tüketici ile ilişkilerde şirket geleceğini ve itibarını koruma
  • Ortaklarla ve tedarikçilerle ilişkilerde yapıcı ve saygılı olma
  • Astlarına karşı tarafsızlık
  • Ödül ve prim dağıtımlarında adaletli olmak

Yukarıdaki belirtilen iş ahlakı kuralları ile sıkıntılar yaşandığı zaman, şirket etik kuruluna bu durumlar bildirilir. Etik kurulu ortaya çıkan anlaşmazlıkları çözer. Etik kurulları şirketlerde kurum kültürünün ve iş ahlakının en önemli koruyucusu konumundadır.

İş Etiği
Uygulamalı etik alanları nelerdir?

İş ahlakının teorik ve davranışsal olarak sağlandığı işletmelerde uygulamalı etik alanları da söz konusu olabilir. Uygulamalı etik alanı demek, iş ahlakının sorunlar için uyarlanmasıdır. Bir örnek verecek olursak laboratuarda üretilen bir ilacın içeriğini sadece o ilaç şirketi uzmanları bilebilir. Yapılan testlerde ilaç içinde kullanılan maddeler belirlenemeyebilir. Şirket bu açığı kullanıp toplum sağlığına zarar veren ama çok kar ettiren bir ilacı piyasaya süremez sürmemelidir. Bu tıbbi etik alanına girer. Kısacası bu bir uygulamalı etik alanıdır. Birçok uygulamalı etik alanı vardır en önemlileri şunlardır.

  • Kriminal Adalet
  • Çevresel Etik
  • Faydacı Etik
  • Dini Etik
  • Tıbbi Etik
Şirket Çalışanlarına Hediye

İş ahlakı konusunda çok tartışılan başka bir husus olan hediye alışverişi konusudur. O yüzden bu konuyu ayrı bir başlık altında ele almak istedik. Şirket çalışanlarına hediye vermenin ve çalışanların da bu hediyeleri almasının belli başlı kuralları vardır. Hediye rüşvet olarak algılanmamalı, hediyeyi alan kişi veren kişiye minnet duyacak bir pozisyona girmemelidir. Hediyeler işletme hedefleri ile uyumlu olmalı, kanun ve yönetmeliklere ters olmamalıdır. Hediye alındığının basına yansıması şirket itibarını olumsuz etkilememelidir. Bu şartlar altında hediye alışverişinde herhangi bir sorun yoktur. Ancak hediye alışverişinde gizli amaç bir çıkar ilişkisi oluşturmaksa bu kesinlikle reddedilir ve ahlaki bulunmaz.

İş Etiği Eğitimi

İş etiği konusunda yapılan araştırmalar, dünya çapında işletmelerin iş ahlakının sağlanmasına azami gayret ettikleri ve bu çalışmalarının karşılığını fazlasıyla aldıkları yönündedir. İş ahlakının işletme karlılığına doğrudan katkısı yadsınamaz. Bu nedenle işletmeler iş etiği konusunda eğitim almalıdır. Bu eğitimleri alanında uzman danışmanlık ve eğitim şirketlerinden almaları iş ahlakı konusundaki uygulamaların pratiğe dökülmesine ve işletmeye fayda sağlamasına yol açacaktır.

PAYLAŞ

 UNSMAN